Mołdawia. W gościnie u Gagauzów

Ostatnim elementem naszej lipcowej podróży po Mołdawii była Autonomia Gagauska. Gagauzja to obszar w południowej Mołdawii zamieszkały przez separatystyczny lud niewiadomego pochodzenia. Istnieje co prawda kilka teorii, ale żadna z nich nie została jak dotąd udowodniona. Część naukowców twierdzi, że Gagauzi pochodzą od Bułgarów, inni, że od Turków. Używa się tu określeń sturczeni Bułgarzy lub zbułgaryzowani Turcy. A oni, żyjąc na tych ziemiach od wieków, wypracowali własną kulturę, własny język, własną świadomość, zawalczyli o autonomię, mają swoją stolicę i rząd, a aktualnie dążą do utworzenia własnego państwa. Co ciekawe, oficjalnie obowiązującym w Gagauzji językiem jest rosyjski, a religią prawosławie.

Aby dowiedzieć się czegoś na temat kultury gagauskiej, wybraliśmy się do muzeum Gagauzów znajdującego się w maleńkiej wiosce Besalma. Turysta jest tam nie lada atrakcją. Choć naszym celem po przyjeździe tam było znalezienie dobrego miejsca na rozbicie namiotu, po cichu i bez rzucania się w oczy, aby rano pójść do muzeum, samochód na nieznanych zagranicznych blachach skutecznie utrudnił nam tę misję. Po chwili poczuliśmy, że jesteśmy obserwowani przez mieszkańców wioski i oni wszyscy już wiedzą, że kręcimy się tu nie wiadomo po co.

Zdecydowaliśmy się nieco zaznajomić z lokalną społecznością zanim rozbijemy namiot gdzieś w pobliżu. Jak? Tak jak zwykle – siadając na schodkach sklepu z butelką piwa. Nie zdążyliśmy upić dwóch łyków, kiedy dwie panie zainteresowały się naszą obecnością w tej małej wiosce. Po krótkiej konwersacji nie było już mowy o noclegu pod namiotem. Jedna z pań zaprowadziła nas do swojego domu, oprowadziła nas po nim i pokazała gdzie będziemy spać. O jakiejkolwiek zapłacie również nie było mowy. Wyciągnęliśmy zatem Rosolisa zabranego z Polski z myślą o mieszkańcach polskich wiosek w Rumunii i wręczyliśmy naszej gospodyni. Rano czekało na nas obfite śniadanie i jej uśmiechnięta twarz.

Przy śniadaniu porozmawialiśmy jeszcze o tym skąd pochodzimy, gdzie byliśmy i jakie mamy dalsze plany. Polskę musieliśmy pokazać jej na mapie, bo nie znała takiego kraju. Nic dziwnego. Jak się okazało, przez całe życie nigdzie z Gagauzji nie wyjeżdżała.

Bardzo chciała, abyśmy zrobili zdjęcie jej i jej wnuczce. Na pamiątkę. Poprosiła też, aby napisać na naszej stronie w internecie, że gdyby ktoś szukał noclegu w Besalmie, niech pyta o dom z parilką (czyli z sauną). W wiosce jest tylko jeden, więc każdy wskaże. Na odchodne poprosiła jeszcze, abyśmy zaszli do cerkwi i pomodlili się za jej zmarłych rodziców, co też uczyniliśmy zaraz po zwiedzeniu muzeum.

Przesympatyczna kobieta…

Nasza gospodyni, jej wnuczka i ja. Zdjęcie pamiątkowe przy studni, przed domem.

Zabytkowy obrotowy młyn w Besalmie

Najpopularniejszy środek transportu w Gagauzji

Inny popularny pojazd

Muzeum, podobnie jak sama Besalma, a nawet jak cała Gagauzja, klimatem przypomina minione czasy. Przewodniczka mówi jedynie po rosyjsku, co stanowi pewną barierę, ale wiedząc, że jesteśmy Polakami, starała się mówić prostym językiem i wolno. Nie zrozumieliśmy wszystkiego, ale kontekst był do wyłapania. W muzeum można się dowiedzieć wiele na temat historii, gospodarki, kultury i zwyczajów gagauskich. Dla mnie najciekawszy był film zrealizowany na zlecenie muzeum właśnie w Besalmie, pokazujący jak wyglądało tam życie kiedyś oraz jak wygląda tradycyjne gaguskie wesele. I znowu odnieśliśmy wrażenie, że turyści są w tych stronach rzadkością. Na koniec zrobiono nam zdjęcie do pamiątkowego archiwum muzealnego.

Gagauskie rękodzieło

Tradycyjny gagauski strój weselny

Przejeżdżając przez Gagauzję mieliśmy okazję poobserwować także inne wioski i miasteczka. Na chwilę zatrzymaliśmy się w Komracie – stolicy Gagauzji. Miejsce to jednak nie zachęca do dłuższego pobytu. Gagauzja może się jednak pochwalić pięknymi wioskami z kolorowymi zdobionymi chatkami. Charakterystycznym elementem gagauskiej architektury drewnianej jest rzeźbiony element dachu, widoczny na poniższym zdjęciu.

Gagauska chata

Kwas chlebowy sprzedawany na ulicy prosto z beczki

Choć nie znajdziemy w Gagauzji zabytków i miejsc godnych podziwu, warto się tam wybrać. Dla ludzi, dla atmosfery i po to, aby zobaczyć jak bardzo różni się Mołdawia od innych krajów europejskich.